اين جمله را تا به حال حداقل يك بار شنيده ايم كه در ميان آشنايان مي گويند فلاني «گنج پيدا كرده.» بچه ها گنج را در ذهن شان صندوق پر از سكه هاي طلاو درخشنده تصور مي كنند و بزرگ ترها هم بلافاصله كوزه و اشياي سفالي يا فلزي را به ياد مي آورند. قبل ترها كه ساز و كار درست و حسابي در مورد ميراث فرهنگي مان وجود نداشت، عده اي از مردم هر منطقه، استعداد عجيبي در كشف مكان ها و اشياي تاريخي داشتند و تحت نام گنج ، اين اشيا را به ثمن بخس تقديم بيگانه مي كردند. اكنون خوشبختانه شرايط دوران گذشته وجود ندارد اما با اين حال، متاسفانه جاهايي را مي توان مشاهده كرد كه برخي، به نيت گنج يابي آنجاها را حفاري غيرمجاز مي كنند و با كمال تاسف، گاهي به نتيجه هم مي رسند. با توجه به گستردگي سازمان ميراث فرهنگي در كشور، اين انتظار وجود دارد كه نهضت و خيزشي براي شناسايي مكان هاي تاريخي شناسايي نشده فراهم شود تا هم شاهد روشن شدن زواياي پنهان تاريخ پر رمز و راز كشورمان باشيم و هم از به باد رفتن داشته هاي تاريخي مان جلوگيري كنيم.
سالانه صدها دانشجو، در رشته هاي مربوط به علم باستان در كشور ما فارغ التحصيل مي شوند كه علاوه بر جوياي كار، علاقه مند هستند از دانش خود بهره بگيرند و به مملكت خود خدمت كنند. نخستين كاري كه به موازات حفظ ميراث فرهنگي ضروري است، سازماندهي اين نيروها است. اگر كمي اين موضوع را مورد بررسي قرار دهيم، به اين نكته مهم مي رسيم كه داشته هاي تاريخي ما، جذابيت بسيار زيادي براي مردمان فرهنگ دوست ديگر كشورها دارد. گرچه ما ميراث شناخته شده بسياري داريم كه ديدن آنها خود نياز به زمان نسبتاً زيادي دارد، اما با اين حال، كشف و معرفي ناشناخته هاي امروز، شيريني سير و سياحت در ايران را بسيار خواهد افزود.
يكي از راه هايي كه مي تواند بسيار تاثيرگذار باشد در اين مسير، ايجاد گروه هاي حامي ميراث فرهنگي و آثار تاريخي در سراسر كشور است كه اعضاي آن را فارغ التحصيلان يا دانشجويان رشته هاي باستان شناسي تشكيل مي دهد. گرچه گروه هايي در اين زمينه، امروز فعاليت هايي دارند اما سازمان يافتگي در آنها كمتر ديده مي شود. اگر سازمان ميراث فرهنگي، حمايت مالي و معنوي بيشتري از اين گروه ها بكند، آنها را ثبت كند و در مسير كسب درآمد و گرفتن تسهيلاتي ويژه، به آنان ياري برساند، آنگاه شاهد خواهيم بود، اين گروه ها و بسياري از فارغ التحصيلان بي كار، با انگيزه و انرژي بسيار بالايي، حاضر به همكاري و خدمت خواهند بود. نتيجه به وجود آمدن اين شرايط تازه، آن خواهد بود كه نقاط كشف ناشده با همكاري و همراهي مردم هر منطقه، شناسايي و با ابتكار و اطلاع رساني توسط همين گروه هاي حامي ميراث فرهنگي، تبديل به قطب گردشگري در منطقه خواهد شد. درآمد حاصل از حضور گردشگران داخلي و خارجي در آن منطقه، سبب مي شود تا هم هزينه هاي جاري گروه ها تامين شود و هم از چپاول ناآگاهانه يا فرصت طلبانه ميراث ارزشمند ما جلوگيري خواهد شد.
كافي است كه گشت و گذاري در مناطق روستايي و دور از شهرها داشته باشيم. قطعاً نقاطي وجود دارد كه مي توان به كمك دلسوزان محلي، آنها را شناسايي و از دل آنها تاريخ و داشته هاي ارزشمند نياكان را استخراج كرد. در اين ميان، مديريت درست و پويا، حلقه مفقوده ما است، كه البته مي توان آن را به سرعت شناسايي و ايجاد كرد. اگر نگاهي به اطراف خودمان كنيم، گنج هايي آشكار را مي بينيم كه قابل دسترس هستند و در غبار بي توجهي، ناپيدا مانده اند. گنج هاي قابل دسترس ما همان فارغ التحصيلان و دانشجويان باستان شناسي هستند كه سرشار از انرژي و انگيزه اند كه مي توانند بخشي از تاريخ ما را زنده كنند و گنج هاي پنهان ما را نيز دريابند.
ضعف جامعه مدني در خاورميانه